Η Αστρονομία είναι η επιστήμη που μελετά τα ουράνια σώματα καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις και κινήσεις, και αναφέρεται στην παρατήρηση και ερμηνεία των σχετικών φαινομένων που λαμβάνουν χώρα στο ουράνιο χώρο. Μέσα από την επιστήμη της Αστρονομίας προκύπτουν πληροφορίες σχετικά με την προέλευση, την εξέλιξη καθώς και τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των ουρανίων σωμάτων.
Όμως, περίπου 1000 χρόνια π.Χ., η Αγία Γραφή, διά χειρός Δαβίδ, δηλώνει ότι από την όλη διαδικασία παρατήρησης του ουρανού μπορεί να εξαχθεί ένα τελικό συμπέρασμα που είναι καθοριστικό για τη ζωή του ανθρώπου, καθώς φανερώνει την ύπαρξη Θεού Δημιουργού:
«Οι ουρανοί διηγούνται την δόξαν του Θεού, και το στερέωμα αναγγέλλει το έργον των χειρών Αυτού» (Ψαλμός 19/ιθ’ §1)
Σε προγενέστερο άρθρο έχουμε ήδη δει πώς τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ αυτής της δήλωσης, ενώ στο παρόν άρθρο, αφού αναφέρουμε ορισμένα ιστορικά στοιχεία περί αστρονομίας και τηλεσκοπίου, θα καταλήξουμε πάλι στο ίδιο συμπέρασμα.
Η ιστορία της Αστρονομίας μπορεί να χωριστεί σε τρεις περιόδους:
Αρχαία περίοδος
(ξεκινάει από τα βάθη της αρχαιότητας και
φθάνει μέχρι τον
Κοπέρνικο – 16ος αι. μ.Χ.): Στην
περίοδο αυτή η αστρονομία αναπτύχθηκε για την
εξυπηρέτηση καθαρά πρακτικών αναγκών (ύπαρξη
ημερολογίου & προσανατολισμός) και ήταν
συνδεδεμένη με την αστρολογία, καθώς υπήρχε η
αντίληψη της επιρροής των άστρων στη ζωή των
ανθρώπων. Αν και πάρα πολλοί αρχαίοι λαοί
ασχολήθηκαν με αστρονομικές παρατηρήσεις
(Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Ινδοί, Κινέζοι, Ίνκας,
Αζτέκοι, Μάγια κ.ά.), εν τούτοις η επιστημονική
ανάπτυξη της αστρονομίας εντοπίζεται στην αρχαία
Ελλάδα (6ος αι. π.Χ.) όπου γίνονται οι πρώτες
προσπάθειες διατύπωσης των νόμων που χαρακτηρίζουν
τα αστρονομικά φαινόμενα. Οι σπουδαιότεροι Έλληνες
αστρονόμοι ήταν οι Πυθαγόρας, Αρίσταρχος,
Ερατοσθένης, Ίππαρχος και Πτολεμαίος. Μετά την πτώση
του ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού, η αστρονομία
πέρασε στα χέρια των Αράβων και επέστρεψε στην
Ευρώπη κατά την περίοδο της Αναγέννησης.
Από την περίοδο της Αναγέννησης μέχρι τα τέλη
του 19ου αιώνα: Ο
Κοπέρνικος διατυπώνει το ηλιοκεντρικό σύστημα.
Το βασικότερο όργανο της αστρονομίας, το τηλεσκόπιο,
δεν είχε ακόμη εφευρεθεί, και όλες οι
παρατηρήσεις γίνονταν διά γυμνού οφθαλμού. Ο
Δανός Tycho Brahe (Τύχων Μπραχέ), ήταν ο
τελευταίος αστρονόμος που έκανε σημαντικές
αστρονομικές παρατηρήσεις χωρίς τη βοήθεια
τηλεσκοπίου. Βασισμένος σε αυτές τις παρατηρήσεις
λίγο αργότερα ο Κέπλερ διατύπωσε τους εμπειρικούς
νόμους του για τις τροχιές των πλανητών.
Καθοριστικό βήμα για την πρόοδο της αστρονομίας ήταν
η εφεύρεση του τηλεσκοπίου στις αρχές του
17ου αιώνα, με τη βοήθεια του οποίου ο
Γαλιλαίος έκανε τις πρώτες σημαντικές
παρατηρήσεις.
Συγκεκριμένα, το τηλεσκόπιο εφευρέθηκε το 1608
στην Ολλανδία και η ανακάλυψή του αποδίδεται
στους Χανς Λίπερσέι (Hans Lippershey) και
Ζακαρίας Γιάνσεν (Ζacharias Janssen) οι οποίοι
εργάστηκαν ανεξάρτητα, καθώς και στον Τζέικομπ
Μέτιους (Jacob Metius). Αρχικά επρόκειτο για μια
πολύ απλή κατασκευή αποτελούμενη από ένα μεγάλο
σωλήνα με δύο φακούς στα άκρα του, που είχε την
ικανότητα να μεγεθύνει τα παρατηρούμενα αντικείμενα
περίπου τρεις φορές. Πολύ σύντομα ο Γαλιλαίος
έμαθε για την εφεύρεση αυτή και άρχισε να
κατασκευάζει βελτιωμένα τηλεσκόπια με
δυνατότητες μεγέθυνσης έως και 30 φορές, τα οποία
και χρησιμοποίησε για την παρατήρηση των ουρανίων
σωμάτων, κάνοντας σημαντικές για την εποχή
ανακαλύψεις. Μέσα στο 17ο αιώνα διάφοροι επιστήμονες
της εποχής κατέβαλλαν πολλές προσπάθειες για τη
βελτίωση των τηλεσκοπίων, επειδή η εικόνα που
παρουσίαζαν μέχρι τότε ήταν θολή και με ανεπαρκή
εστίαση με αποτέλεσμα τη δημιουργία χρωματικών και
σφαιρικών σφαλμάτων.
Νεότερη περίοδος (από τις αρχές του
20ου αιώνα μέχρι σήμερα):
Αναπτύχθηκαν τεχνικά μέσα για την κατασκευή
μεγάλων τηλεσκοπίων, οπότε μπόρεσαν να
παρατηρηθούν καλύτερα και να μελετηθούν
σχηματισμοί έξω από το ηλιακό μας σύστημα
(αστέρες, γαλαξίες). Παράλληλα άρχισαν να
εφαρμόζονται και τεχνικές ανάλυσης της
ακτινοβολίας των ουρανίων σωμάτων από την οποία
συλλέγεται και εξάγεται πλήθος πληροφοριών για αυτά.
Έτσι γεννήθηκε η Αστροφυσική που οδήγησε στην
κατανόηση της δομής και της εξέλιξης των αστέρων.
Επιπλέον η διατύπωση της Θεωρίας της Σχετικότητας
από τον Αϊνστάιν (αρχές 20ού αιώνα) έδωσε
νέες διαστάσεις στη μελέτη του σύμπαντος και
ιδιαίτερα στην Κοσμολογία.
Καθοριστική εφεύρεση της περιόδου αυτής ήταν το
ραδιοτηλεσκόπιο (1937). Σε αντίθεση με τα οπτικά
τηλεσκόπια, τα οποία χρησιμοποιούν φακούς ή κάτοπτρα
για την παρατήρηση της ορατής ηλεκτρομαγνητικής
ακτινοβολίας (ορατό φως), τα ραδιοτηλεσκόπια
είναι ουσιαστικά δέκτες (κεραίες) που έχουν τη
δυνατότητα να συλλαμβάνουν τη μη ορατή
ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που προέρχεται από
τα ουράνια σώματα, και από την ανάλυση της οποίας
μπορούν να προκύψουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για
την ηλικία, τη σύνθεση, την τροχιά, την κατάστασή
τους κλπ.. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι ότι οι
παρατηρήσεις μέσω ραδιοτηλεσκοπίων δεν επηρεάζονται
από τις τυχόν οπτικές παραμορφώσεις της ατμόσφαιρας,
από τις κακές καιρικές συνθήκες, δεν εμποδίζονται
από το ηλιακό φως κ.ά.. Το πιο ισχυρό
ραδιοτηλεσκόπιο σήμερα είναι η συστοιχία “ALMA”
(Atacama Large Millimeter Array), που βρίσκεται στη
μόνιμα ανέφελη έρημο Atacama της Χιλής σε
υψόμετρο άνω των 5.000 μέτρων στην οροσειρά των
Άνδεων, σημείο ιδανικό για αστρονομικές
παρατηρήσεις. Πρόκειται για μια συστοιχία 66
μεγάλων ραδιοκεραιών συνδεδεμένων μεταξύ τους.
Τα δεδομένα προκύπτουν από τη συνδυασμένη λειτουργία
τους. Το “ALMA” αναμένεται να οδηγήσει σε πολλές
νέες ανακαλύψεις. Μια σημαντική ανακάλυψη που
έχει ήδη γίνει είναι ο εντοπισμός των
μακρινότερων μέχρι σήμερα μορίων νερού στο σύμπαν,
σε απόσταση 12,7 δισεκατομμυρίων ετών φωτός.
Επίσης, σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της
παρατήρησης με οπτικά τηλεσκόπια, αποτέλεσαν οι
συστοιχίες τηλεσκοπίων, δηλαδή ο συνδυασμός
πολλών γειτονικών οπτικών τηλεσκοπίων ώστε να
λειτουργούν ως ένα ενιαίο όργανο, καθώς και τα
διαστημικά τηλεσκόπια, δηλαδή τηλεσκόπια που
εκτοξεύτηκαν στο διάστημα και βρίσκονται σε
τροχιά γύρω από τη Γη, και έτσι επιτυγχάνουν
παρατηρήσεις ανεμπόδιστες από την ατμόσφαιρα. Το
πρώτο διαστημικό τηλεσκόπιο ήταν το βρετανικό
“Ariel 1” (1962), ενώ το πιο γνωστό είναι το
“Hubble” της NASA το οποίο τέθηκε σε τροχιά το
1990 σε απόσταση 568 χλμ από τη Γη και
λειτουργεί μέχρι σήμερα, έχοντας τραβήξει
περισσότερες από 100.000 λεπτομερείς φωτογραφίες του
σύμπαντος που οδήγησαν τους επιστήμονες σε
σημαντικές παρατηρήσεις και ανακαλύψεις. Ήδη μάλιστα
ετοιμάζεται ένα νέο διαστημικό τηλεσκόπιο, με
την ονομασία “James Webb”, με δυνατότητες
πολύ ανώτερες σε σχέση με το “Hubble” και το οποίο
θα τοποθετηθεί σε τροχιά σε απόσταση 1,6
εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη γύρω στο
2018. Ας σημειωθεί ότι διαστημικά τηλεσκόπια
υπάρχουν και οπτικά αλλά και ραδιοτηλεσκόπια ή και
συνδυασμός των δύο τύπων.
Η σημαντικότερη ίσως ανακάλυψη της
Αστρονομίας στον 20ό αιώνα, και η οποία έγινε
μέσω παρατηρήσεων με τηλεσκόπια, είναι η
διαστολή του σύμπαντος. Συγκεκριμένα, το 1929
ο διάσημος αστρονόμος Edwin Hubble,
κάνοντας παρατηρήσεις με τη βοήθεια τηλεσκοπίου,
διαπίστωσε ότι ο χώρος μεταξύ των γαλαξιών
μεγαλώνει, δηλαδή το σύμπαν διαστέλλεται.
Αυτό σημαίνει ότι ανατρέχοντας στο παρελθόν,
ολόκληρη η ύλη και η ενέργεια του σύμπαντος ήταν
συγκεντρωμένη σε έναν ολοένα και μικρότερο χώρο.
Έτσι άρχισαν να διατυπώνονται μοντέλα προέλευσης
του σύμπαντος από ένα αρχικό σημείο στο οποίο
ήταν συγκεντρωμένη όλη η ύλη και η ενέργεια και το
οποίο άρχισε να διαστέλλεται δημιουργώντας
αυτό που αντιλαμβανόμαστε εμείς σήμερα ως χώρο
μέσα στο σύμπαν. Το γεγονός αυτό είναι γνωστό με
την ονομασία «Μεγάλη Έκρηξη», ένας μάλλον
παρεξηγημένος όρος ο οποίος όμως, με την
καθαρά επιστημονική του έννοια, δηλώνει μια
απότομη και ταχύτατη μεν, αλλά πολύ
προσεκτικά «σχεδιασμένη» και «ελεγχόμενη» δε,
απελευθέρωση ύλης και ενέργειας, κι όχι μια
έκρηξη τύπου βόμβας, από την οποία θα προέκυπτε
μάλλον μια μέγιστη αταξία και όχι η σύσταση
ουρανίων σωμάτων και γενικότερα ο σχηματισμός
ενός σύμπαντος που διέπεται από φυσικούς νόμους
οι οποίοι μάλιστα δεν είναι χαοτικοί αλλά μπορούν να
περιγραφούν με μαθηματικό τρόπο.
Άμεση συνέπεια της διαστολής του σύμπαντος είναι η διαπίστωση ότι το σύμπαν δεν είναι άπειρο και αιώνιο αλλά είναι πεπερασμένο και έχει αρχή και αιτία ύπαρξης. Αυτό το δεδομένο επιβεβαιώνει τη διακήρυξη του πρώτου εδαφίου της Αγίας Γραφής:
«Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν (δηλ. το σύμπαν) και την γην» (Γένεσις κεφ. α’/1 §1)
Καταρρίφθηκε έτσι η αντίθετη αντίληψη πολλών αρχαίων λαών που είχε υιοθετηθεί και από τους μεταγενέστερους επιστήμονες (μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα) περί άπειρου, αιώνιου και στατικού σύμπαντος. Άλλωστε η διαστολή του σύμπαντος αποτελεί μια ακόμη θαυμαστή επιβεβαίωση της εγκυρότητας του προφητικού λόγου της Αγίας Γραφής, καθώς υπάρχουν τουλάχιστον 10 εδάφια στην Παλαιά Διαθήκη που αναφέρουν τη διαστολή του σύμπαντος («ουρανού»). Περισσότερες λεπτομέρειες αναφέρονται στην πηγή Νο 16 της δεξιάς στήλης.
Μια ακόμη συνέπεια ενός μη αιώνιου και μη στατικού σύμπαντος είναι η Αρχή της Αιτιότητας, μια θεμελιώδης αρχή της σύγχρονης Φυσικής, σύμφωνα με την οποία κάθε φαινόμενο και κάθε γεγονός μέσα στο σύμπαν έχει μια αιτία η οποία είναι ανεξάρτητη και μεγαλύτερη / ευρύτερη από αυτό (δηλ. το υπερβαίνει). Έτσι λοιπόν, ακόμη και το ίδιο το σύμπαν προϋποθέτει μια αιτία ύπαρξης μεγαλύτερή του, έξω και πέρα από αυτό.
Βάσει των χαρακτηριστικών του σύμπαντος, η αιτία ύπαρξής του ή ο Δημιουργός του, θα πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
- Αφού δημιούργησε το
χώρο πρέπει να είναι έξω από αυτόν!
- Αφού δημιούργησε το χρόνο πρέπει να είναι
Αιώνιος!
- Αφού εξουσιάζει την ύλη και την ενέργεια
πρέπει να είναι Παντοδύναμος!
- Αφού έφερε στην ύπαρξη ελεύθερες προσωπικότητες,
πόσο μάλλον ο Ίδιος είναι
πρόσωπο!
- Αυτός από τον οποίο πηγάζει ο κόσμος των
μαθηματικών ιδεών και οι μηχανισμοί της
σκέψης και της λογικής, πρέπει να είναι Πάνσοφος!
- Αυτός που δημιούργησε και συντηρεί τη ζωή,
πρέπει να είναι ο αιώνια Ζωντανός!
Η Αγία Γραφή, δείχνοντας καταπληκτική συνέπεια ως προς την Αρχή της Αιτιότητας, αποδίδει επακριβώς αυτές τις ιδιότητες στο πρόσωπο του Θεού. Κανένα άλλο βιβλίο καμίας θρησκείας δεν ανταποκρίνεται σε αυτά τα χαρακτηριστικά. Μάλιστα όλες οι αρχαίες κοσμογονίες προϋποθέτουν την ύπαρξη του σύμπαντος και της ύλης από την οποία δημιουργούνται και οι ίδιοι οι θεοί (θεογονία). Μόνο η Αγία Γραφή μιλάει για δημιουργία εκ του μηδενός και για έναν Θεό έξω από τη δημιουργία.
Βλέπουμε λοιπόν ότι τα σύγχρονα επιστημονικά πορίσματα οδηγούν αναπόφευκτα στο συμπέρασμα ότι υπάρχει Δημιουργός ο Οποίος μάλιστα είναι Πρόσωπο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Επιπλέον επιβεβαιώνεται η εγκυρότητα της Αγίας Γραφής η οποία επιδεικνύει θαυμαστή ορθότητα στις σχετικές με αυτά τα θέματα αναφορές της.
Προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω, μπορούμε επιπλέον να συμπεράνουμε ότι εφόσον αυτός ο Δημιουργός έλαβε τέτοια φροντίδα για τον άνθρωπο θέτοντάς τον σε έναν θαυμάσιο πλανήτη μέσα στο αφιλόξενο σύμπαν, άρα πρόκειται για ένα Πρόσωπο αγαθό και με αγάπη προς τον άνθρωπο. Και με δεδομένη την εγκυρότητα της Αγίας Γραφής, μαθαίνουμε μέσα από αυτήν ότι αυτό το Πρόσωπο, ο Θεός, μάς αγάπησε όχι μόνο όσον αφορά την επίγεια ζωή, αλλά με μια αγάπη που εκτείνεται και μετά από αυτή τη ζωή, στην αιωνιότητα. Γι’ αυτό και στην ήδη υπάρχουσα φροντίδα για το πλάσμα Του, πρόσθεσε επιπλέον και το γεγονός ότι μπορεί να του εξασφαλίσει ένα μέλλον αιώνιας ζωής κοντά Του.
Και αυτή η αιώνια εξασφάλιση παρέχεται δωρεάν σε κάθε άνθρωπο ο οποίος θα μετανοήσει και θα καλέσει τον Κύριο να έρθει στη ζωή του, πιστεύοντας ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Θεός που ενανθρωπίστηκε, σταυρώθηκε και πέθανε για τις αμαρτίες κάθε ανθρώπου και αναστήθηκε εκ νεκρών:
«εάν ομολογήσης
διά του στόματός σου τον Κύριον Ιησούν, και
πιστεύσης εν τη καρδία σου ότι ο Θεός ανέστησεν
αυτόν εκ νεκρών, θέλεις σωθή» (προς Ρωμαίους
κεφ. ι’/10 §9).
***
Τα
περιεχόμενα του άρθρου αποτελούν περίληψη της
εκπομπής
"Χριστιανισμός
και Επιστήμη" της 21/03/2013.
Το σχετικό υλικό
παρατίθεται στη δεξιά στήλη.
Ακούστε τη σχετική εκπομπή
